Koniec ze sztucznym zawyżaniem cen
Aby lepiej zrozumieć, skąd potrzeba wprowadzania zmian w prawie ochrony konsumentów, warto na początek odnieść się do pewnego przykładu. Wyobraźmy sobie, że chcemy kupić pralkę i aby zaoszczędzić, czekamy na Black Friday, czyli moment, w którym większość sklepów przygotowuje obniżki cen na wybrane towary i usługi. Widzimy, że cena pralki wynosi 1500 zł i jest to obniżka o 500 zł (wyjściowa cena pralki prezentowana przez sprzedawcę to 2000 zł). Zdarza się jednak, że sprzedawcy na kilka dni przed Black Friday (lub inną akcją promocyjną) sztucznie zawyżają ceny. Odwołując się do naszego przykładu, sprzedawca, mógłby przed Black Friday podnieść cenę pralki do 2500 zł, natomiast w dzień obniżki zaoferować swój produkt w cenie 2000 zł, czyli de facto cenie regularnej. Nie każdy konsument śledzi na bieżąco ceny, aby móc zweryfikować, czy oferowany w sklepie internetowym rabat jest faktyczną obniżką.
Sztuczne zawyżanie cen przed chociażby Black Friday czy innymi akcjami rabatowymi to problem obecny w Polsce od dawna. Jak wynika z ubiegłorocznego badania Deloitte „Świąteczny Barometr Cenowy” podczas Czarnego Piątku ceny podniosło ok 10-15 proc. analizowanych podmiotów. Co więcej, chociaż sklepy informują o obniżkach sięgających nawet 70 proc., w rzeczywistości ceny podczas Black Friday spadły średnio jedynie o 3,6 proc. w porównaniu tydzień do tygodnia.
Wejście w życie dyrektywy Omnibus ma w głównej mierze chronić konsumentów przed nieuczciwością sprzedawców i zjawiskiem sztucznego podnoszenia cen. Zgodnie z nowymi przepisami właściciele sklepów internetowych, którzy przeceniają produkt, mają obowiązek poinformować klientów również o najniższej cenie tego produktu, obowiązującej w ciągu ostatnich 30 dni. W praktyce oznacza to, że konsument widzi trzy ceny: regularną, cenę po obniżce oraz najniższą cenę, którą produkt posiadał w okresie 30 dni od daty wprowadzenia obniżki. Dzięki temu konsumenci będą mogli zweryfikować, czy zaproponowany rabat jest faktycznie okazją cenową, czy jedynie chwytem marketingowym.
Opinie tylko od zweryfikowanych kupujących
Kolejna istotna zmiana związana z wejściem w życie dyrektywy Omnibus dotyczy opinii o produktach wystawianych przez konsumentów. Od 1 stycznia 2023 roku sklepy internetowe są zobowiązane do przekazywania informacji na temat tego tego, czy i w jaki sposób klienci, którzy wystawiają oceny na temat produktów faktycznie z nich korzystali lub je kupili. Zapis ten ma zapobiec kupowaniu opinii lub samodzielnemu tworzeniu ich przez sklepy w celu podniesienia atrakcyjności towarów. Jak wynika z badania przeprowadzonego w 2020 roku przez UOKiK aż 93 proc. badanych, którzy robią zakupy w sieci, kieruje się podczas zakupu opinią innych konsumentów. Zarządzanie opiniami jest więc skutecznym narzędziem sprzedażowym i ma istotny wpływ na to, jakie decyzje zakupowe podejmują konsumenci. Dyrektywa Omnibus sprawia, że właściciele e-commerce muszą weryfikować zamieszczane opinie, jednak co ważne – nie narzuca konieczności ich publikacji. Sklepy mogą więc całkowicie zrezygnować z zamieszczania opinii na temat swoich produktów, a jeśli zdecydują się na taki krok – mają zadbać o to, aby publikowane opinie zostały sprawdzone pod kątem ich wiarygodności.
Jeśli chcesz być na bieżąco z ważnymi wiadomościami marketingu internetowego, dołącz do obserwujących na Linkedin i Facebook.
Dyrektywa Omnibus a platformy handlowe
Weryfikacja opinii na temat produktów to przepis, który dotyczy wszystkich przedsiębiorców publikujących recenzje konsumentów. W tym wypadku dyrektywa Omnibus narzuca konieczność przestrzegania zasad nie tylko przez podmioty zajmujące się bezpośrednio sprzedażą, lecz także serwisy gromadzące oferty innych sprzedawców, tj. porównywarki cenowe oraz marketplace’y. Te ostatnie, określane w dyrektywie jako platformy handlowe, zostały odrębnie zdefiniowane, a sam dokument reguluje zapisy wyłącznie w odniesieniu do nich.
Od 1 stycznia 2023 roku dostawcy internetowych platform handlowych są zobowiązani do informowania na temat sposobu plasowania produktów w serwisie. Przez plasowanie (ang. ranging) rozumie się sposób, w jaki zostają wyświetlane wyniki wyszukiwania produktów po wpisaniu hasła w wyszukiwarkę marketplace’u. Mówiąc wprost, właściciele platform handlowych muszą wyraźnie poinformować użytkowników serwisu, w jaki sposób i na podstawie jakich kryteriów odbyło się plasowanie. Dodatkowo, użytkownik musi otrzymać precyzyjną informację, które wyniki wyszukiwania pojawiły się jako kampania reklamowa. O ile dyrektywa nie zabrania wprowadzenia przez platformy handlowe płatnych wyników wyszukiwania, o tyle właściciele marketplace’ów muszą w sposób czytelny oznaczać, które oferty uplasowały się na wyższej pozycji w wyniku dokonania płatności przez danego przedsiębiorcę.
Obowiązek informacyjny w zakresie sposobu plasowania produktów to niejedyna zmiana, jaką dyrektywa Omnibus narzuca na marketplace’y. Dodatkowo, dostawcy platform internetowych muszą poinformować konsumenta przed zawarciem transakcji, czy osoba oferująca produkty (ale też usługi i treści cyfrowe) jest przedsiębiorcą (a nie np. innym konsumentem). Zapis ten ma spowodować, że kupujący otrzyma czytelną informację jeszcze przed dokonaniem transakcji, kto odpowiada za dostawę, rękojmię oraz gwarancję.
Wygrywają konsumenci
Chociaż pierwszym widocznym sygnałem wdrożenia platformy Omnibus jest pojawienie się w sklepach internetowych dodatkowych etykiet informujących o najniższej cenie produktu w ciągu ostatnich 30 dni, widać, że zarówno sprzedawców internetowych, jak i platformy handlowe czeka w tym roku niemała rewolucja. Wymóg dokładniejszego i bardziej rzetelnego informowania konsumentów chociażby o sposobie gromadzenia opinii, może wymagać zmian systemowych w obrębie całych serwisów. Za nieprzestrzeganie nowych przepisów e-sprzedawców czekają surowe kary finansowe, a UOKiK już zaczął pierwsze kontrole. Jednego natomiast możemy być pewni. 2023 rok z pewnością przyniesie wiele korzystnych zmian dla kupujących w sieci.
Jeśli chcesz być na bieżąco z ważnymi wiadomościami marketingu internetowego, dołącz do obserwujących na Linkedin i Facebook.
